فردای اقتصاد: قیمت دلار در کمتر از چهار ماه ۳۷ درصد رشد کرده است. نرخ دلار آزاد امروز با اوج‌گیری تا سطح ۳۸۸۰۰ تومان در آستانه سومین تغییر کانال خود طی یک هفته اخیر قرار گرفت. در این شرایط بار دیگر دولت به تزریق پادتن‌هایی به بازار ارز روی آورده است که در سال‌های گذشته بارها مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
در وهله نخست به ناگهان اخباری مثبت در جهت گفت‌وگو در زمینه برخی اختلافات با غرب به گوش می‌رسد. رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرد مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به زودی به ایران می‌آیند و از سوی دیگر، هادی خانی معاون وزیر اقتصاد از بررسی تصویب «پالرمو» و «سی‌اف‌تی» در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر می‌دهد و می‌گوید بخشی از استانداردهای FATF عملیاتی شده است. حال آنکه هم بحث اختلافات با آژانس ماه‌هاست بی‌نتیجه مانده و صرفا در بزنگاه‌هایی مشخص پیشرفت‌های محدود داشته است و هم مسأله FATF علیرغم مجوز رهبری برای بررسی دوباره، به در بسته خورد. این اخبار در شرایطی منتشر می‌شوند که اقدامات مشابه بانک مرکزی در ماه‌های گذشته همچون انتشار اخباری در خصوص آزادسازی هفت میلیارد دلار بلوکه در کره جنوبی با شائبه «خبردرمانی» همراه بوده است. این اخبار اگرچه اوایل موجب احتیاط خریداران دلار می‌شد، اما از زمانی به بعد اثر خود را بر بازار ارز از دست داد.
از سوی دیگر، تغییر معاون ارزی بانک مرکزی در روز جاری هم موجب گمانه‌زنی برخی مبنی بر تصمیم دولت به مداخله شدیدتر در بازار ارز شده است. به ویژه آنکه رئیس کل بانک مرکزی دائم بر بهبود درآمدهای صادراتی کشور نسبت به سال گذشته مانور می‌دهد که یک ریسک آن سوءبرداشت دولت در خصوص فراوانی منابع جهت تزریق به بازار است. سیاست‌گذار در سال‌های ۹۶ و ۹۷ هم تاوان این سوءبرداشت را داد. در آن زمان تهدیدهای مداوم ترامپ برای خروج از برجام و در نهایت اجرا کردن آن، صادرات نفت کشور را سخت‌تر و محدودتر کرده بود. اما با وجود شرایط بحرانی ذخایر بانک مرکزی، تراز تجاری مثبت (یعنی صادرات بیشتر از واردات) موجب سوءبرداشت سیاست‌گذار می‌شد. تصمیم دولت روحانی به کنترل دستوری نرخ ارز خروج سرمایه را تشدید کرد، بار هزینه‌ای شدید روی دوش دولت گذاشت و نهایتا با در رفتن فنر دلار در سال ۹۷ همراه شد. نرخ ارز در سال‌های ۹۶ و ۹۷ از ۴ هزار تومان تا سقف ۱۸ هزار تومان افزایش یافت.
حال امروز دلار از حوالی ظهر معکوس شده و تا کف کانال ۳۸ هزار تومان عقب نشینی کرده است. برخی آن را یک اصلاح موقت می‌دانند و گروهی عقیده دارند افزایش عرضه بازارساز موجب توقف روند صعودی شده است و ممکن است روند نزولی برای مدتی ادامه داشته باشد. کارشناسان، ناآرامی‌های سه ماه گذشته و کمرنگ شدن امیدها به احیای برجام در کنار شرایط نابسمان متغیرهای اقتصاد کلان را محرک اصلی افزایش ۳۷ درصدی نرخ اسکناس آمریکایی در چهار ماه گذشته می‌دانند. هر چند آینده برجام و متغیرهای کلان اقتصادی شاید نسبت به گذشته مبهم‌تر به نظر برسند، اما آنچه تجربه سیاست‌گذاری ارزی سال‌های گذشته به ما یادآوری می‌کند ناکامی سیاست‌هایی همچون ارزپاشی، خبردرمانی و اقدامات مشابه در صورت عدم تحول چشم‌انداز متغیرهای اقتصادی و غیراقتصادی موثر بر دلار است.
تبادل نظر